Hvað er Rasismi?

Rasismi eru fordómar gagnvart fólki sem er öðruvísi en þú og þinn vina hópur t.d.

• Trú

• Húðlit

• Uppruna

Rasismi er hugsunarháttur sem skiptir fólki í nokkra „kynþætti“, oft stigveldislega, þ.e. sumir „kynþættir“ eru taldir æðri öðrum. Hugmyndin um „kynþátt“ er oft sameinuð hugmyndinni um að einstaklingsbundnir eiginleikar og tilhneiging einstaklings erfist og ræðst af kynþætti viðkomandi. Þessar hugmyndir og viðhorf urðu algeng í mörgum löndum á 19. öld. Nasistar skilgreindu fólks út frá trú, eiginleikum og útliti. Hugmyndin æðri kynþátt var notuð þá. Hugtakið var notað til að lýsa seinni heimsstyrjöldinni, því sem gerðu nasistar við gyðinga (Sigríður Þórhallsdóttir, 2019).

Upprunaleg skilgreining á rasisma er ályktunin um að allir meðlimir ákveðins kynþáttar séu með sömu einkenni, eiginleika og getu.

Íslenska orðið fyrir rasisma er kynþáttahyggja (Þorsteinn Vilhjálmsson, 2004).

Í dag eru fordómar og kynþáttahatur einnig til og mörgum er mismunað eða verða fórnarlömb hatursglæpa - vegna uppruna síns, litarháttar, trúarbragða, kyns, kynhneigðar o.s.frv.

Ef fólk með fordóma og kynþáttafordóma er stutt af stjórnmálaumhverfinu og ef valdamenn nota hatur gegn minnihlutahópum, getur mismunun jafnvel verið beitt með lögum í sumum löndum í dag. Það er skylda allra ábyrgra borgara að berjast gegn slíkum tilhneigingum í samfélaginu okkar (Sigríður Þórhallsdóttir, 2019).

Með þræla og nýlendustefnu á 18. og 19. öld þróaðist hugtakið kynþáttur. Sögusagnir um að svart fólk væri af “óæðri kynþætti” og væru ekki jafn menningarsinnaðir og hvítir. Hugtakið kynþættir er þó ekki vísindalega réttmætt. Fólk trúir því að aðrir kynþættir séu náttúrulega frábrugðnir þeim hvítu. Neikvæðar staðalímyndir hafa oft verið notaðar gegn svarta kynþáttarins (Sanna Magdalena Mörtudóttir, 2015).

Kynþáttahyggja hefur verið lengi í sögu mannkynsins og haft mikil áhrif á þróun samfélagsins. Hún býr í hugum flestra og byggist á þeim hugmyndum að maðurinn skiptist í ólíka kynstofna, þar sem hver og einn kynþáttur hefur ákveðin einkenni sem endurspegli veruleika fólks og ráði getu þess. Kynþáttahyggja er í stuttu máli sú hugmynd um greiningu lífvera í tegundir og kyn (Sigríður Þórhallsdóttir, 2019).

Sanna Magdalena Mörtudóttir. (2015). Ímyndarsköpun kynþáttahyggju. (BA ritgerð). Háskóli Íslands, Mannfræðideild. Sótt þann 23. febrúar 2021 af https://skemman.is/bitstream/1946/20270/1/Sanna%20Magdalena%20Mörtudóttir%281%29.pdf

Sigríður Þórhallsdóttir. (2019). Mannfræðileg sjónarhorn á rasisma og fordóma. (BA ritgerð). Háskóli Íslands Mannfræðideild. Sótt þann 23. febrúar 2021 af https://skemman.is/bitstream/1946/32667/1/Sigr%C3%ADðurÞórhallsdóttir%20BA%20lokaverkefni%20lokaeintak.pdf

Þorsteinn Vilhjálmsson. (2004, 7. maí). Hvaðan er orðið rasismi komið? Vísindavefurinn. Sótt þann 1. mars 2021 af http://visindavefur.is/svar.php?id=4244